گفتم که کهربا (خارج از موضوع عطر) صمغ فسیل شده و سفت شدۀ درختان (عموما سوزنی برگ) هست که در طول میلیونها سال به شکل فسیل در میاد. (به گفته ای بالای ۹ میلیون سال نیاز هست برای اینکه صمغ تبدیل به فسیل کهربا بشه) گرچه این فسیل به دلایل مختلف توی عطرسازی به کار نمیره و بیشتر به عنوان سنگ زینتی کاربرد لوکس و تزیینی داره، برخی شواهد تاریخی حکایت از سوزاندن خرده های ریز فسیل کهربا توسط اقشار متمول و طبقات فوقانی جوامع سده های پیش میکنن. تاریخ عطر با دود شروع شد. واژۀ fume توی کلمۀ perfume به معنی دود که از زبان لاتین به زبانهای اروپایی رسیده نشون میده که در سوزاندن چوبها، برگها، رزینها و صمغ ها برای خوشبو کردن لباس یا محیط رواج داشته. همونطور که پیشتر هم اشاره شد تدخین جهت ضدعفونی کردن و خوشبو کردن محیط زندگی و دفع بیماری هم انجام میشده؛ گرچه فسیل کهربا در مقایسه با کافور و برخی بخورها و رزین ها و صمغها که توی پزشکی استفاده میشدن، حضور بسیار کمرنگی تا حد صفر داشته. در طراحی مقابل که در سال ۱۷۷۶ کشیده شده یک بیمار مبتلا به سفلیس رو میبینین که به جز سرش بقیه بدنش توی جعبه ای چوبی محبوس مونده و از زیر با دود جعبه رو پر کردن تا پوست بیمار از مرض زدوده بشه. این آلت برای خیلی از بیماریهای مرگزای قرون گذشته بکار میرفته. همچنین سوزاندن بخورها و رزینهای مختلف در اماکن مذهبی مسیحیت، یهودیت، شینتوئیسم، بودیسم ریشه در تفکر پالودن و تمیز کردن فضای مقدس داره.

اما کهربای استفاده شده توی عطر چیه پس؟ حضور ماده ای که توی عطرسازی مدرن amber خونده میشه از نیمۀ دوم قرن نوزدهم با انقلاب سنتتیک شروع شد. کهربای مخلوط توی ترکیب عطر صمغ فسیل شدۀ درخت نیست. تنتور یا اسانس یک رزین درختی هم نیست، بلکه ترکیبی هست که از عناصر پایه تشکیل میشه که حداقل سه قسمت داره: یک نُت شیرین، یک نُت پودری و نهایتا یکی نُت شرقی که ایده و کانسپت کهربا رو پیاده کنه. عنوان اَمبر یا کهربا نه بخاطر قرابت بویی این ماده با سنگ کهربا، بلکه صرفا بخاطر حس گرم و گداخته ای هست که رنگ کهربایی و فضای شرقی رو تداعی میکنه. کهربا یا امبر توی عطرسازی یک نُت نیست بلکه یک اکورد هست. یعنی ترکیبی منسجم که عناصر تشکیل دهندۀ اون ماهیت فردی خودشون رو از دست میدن تا فرم دیگه ای از رایحه رو شکل بدن.پیش از اینکه ادامه بدم یه پرانتز باز کنم که چیزی به نام “اسانس طبیعی کهربا” (amber essential oil) وجود نداره چرا که در وهلۀ اول اسانس مربوط یه گیاهان میشه و کهربای طبیعی یک صمغ سفت شده هست و قابل اسانس گیری نیست. البته برخی عطارهای آرتیزان توی مواردی استثنایی از کهربای طبیعی توی عطر استفاده کردن که گویا بوی چندان مشخصی هم نداره. از طرف دیگه صمغ درخت نراد (Fir) که یکی از بزرگترین منابع اولیه کهربا هست به صورت انگم و سفت نشده توی عطرسازی بکار میره که به هیچ وجه جزو روایح کهربایی حساب نمیشه. این دلیلی دیگه هست برای اینکه ثابت کنیم کهربا به صورت سنگ طبیعی توی ترکیب عطر وجود نداره. تو سال ۲۰۱۴ برند فرانسوی Stéphane Humbert Lucas 777 عطری رو بیرون داد که بنا به ادعای برند از کهربای فسیل شده ساخته شده بود. عطر Ô Hira چیزی نبود جز یه تلۀ تبلیغاتی بسیار موفق که از فقر دانش عموم در مورد پایه و اساس عطرسازی ارتزاق میکرد. عطر به وضوح دوز بالایی از صمغ لادن رو توی ترکیبش داشت و چیزی نبود جز یه اکورد کهربای خوش ساخت.

ایدۀ اکورد کهربا (amber) توی عطرسازی تو قرن ۱۹ با کشف وانیلین (Vanillin وانیل سنتتیک که بوی کیک مانند مشخصی داره و توسط Georges de Laire در شرکت Haarmann & Reimer کشف شد که امروز با نام شرکت Symrise ادامه فعالیت میده) رقم خورد که در هماهنگی با صمغ لادن (Labdanum) که توی اون زمان بین عطرسازها خیلی محبوب بود، تشکیل فضایی شرقی، شیرین، اغواگر و اسرارآمیز داد. گرچه کشف وانیلین انقلابی رو رقم زد اما در حقیقت کهربا مدیون حضور صمغ لادن (صمغ استخراج شده از Cistus Ladanifer) هست که رایحه ای چرم مانند، عمیق و تلخ/شیرین داره. به جز وانیل و لابدانوم مواد بنیادی دیگری هم توی ترکیب اکورد کهربا حضور دارن. یکی از اونها بنزوئین (Benzoin) هست؛ صمغی که از درخت ناقوس گـُل (Styrax Tonkinensis یا Snowbell یا Storax) استخراج میشه و رایحه ای شیرین و کاراملی-وانیلی داره.اگه حواستون پرت نمیشه یه عنصر کلیدی دیگه رو هم باید معرفی کنم اما قول بدین باز دچار اشتباه شباهت نام نشین چون این عنصر خودش استیرکس نام داره! استیرکس رزین استخراچ شده از درخت Liquidambar Orientalis هست که بویی شبیه چسب، خاک و دارچین داره. این درخت از تیرۀ انجیلی ها هست و بومی مناطق جنوب ترکیه هست و در ترکی بهش Sığla میگن اما تو فارسی اسم دقیقی براش نداریم. برخی منابع اون رو درخت عنبر سائل نامیدن که همین نامگذاری میتونه منشأ یک اشتباه دیگه باشه. بنابراین فعلا تا اسم دقیقی براش پیدا کنیم به همون اسم لاتین یا صمغ استیرکس خطابش میکنیم.

ممنونم...واقا خیالم رو راحت کردین..سپاس از وقتتون

نام برند پاریس هیلتون؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

سلام.اقای ایکاروس یک سوال دیگه داشتم ازتون...آیا کیفیت یک عطری که برای بازار خاور میانه تولید میشه با نمونه ای که برای اروپا یا آفریقا تولید میشه متفاوته؟مثلا کریدی که در ایران خرید میکنیم با کریدی که از فرانسه میخریم به لحاظ کیفیت متفاوته؟

خیلی ممنون بابت وقتتون اقای کبیری.تق هرمس رو برای برادرم میخواستم تهیه کنم اما تا بو نکنم واقا نمیتونم تصوری داشته باشم ازش..فرمودید کار چرمی..الان به ذهنم اومد که عاشق چرمه...بازهم ممنون از پیشنهاداتتون..امید وارم راحت بتونم سمپل این عطرهارو تهیه کنم

خیلی ممنونم ازتون آقای ایکاروس.لطف کردین

سلام آقای کبیری..راستش من عطرای مردونرو زیاد نمیشناسم..اما میدونم گرین ایریش و رویال عود کرید و لورد جورج پنهلیگونز رو داره که این اواخر تهیه کرد...فقط این عطراشو میشناسم

بازخورد دیگران یا پخش بو و ماندگاری زیاد براش اهمیتی نداره بای خودش عطر میزنه من دوس دارم عطری باشه که واقا بهترین انتخاب ممکن باشه

آقای ایکاروس میخوام عطری که من براش میگیرم خاص ترین تجربش از عطر باشه ..چطور بشناسم سلیقش رو؟فقط میدونم رایحه های عودی رو دوست داره

راستش میخوام برای نامزدم هدیه ای بگیرم..به شدت عاشق عطره...به هیچ عنوان محدودیت مالی هم ندارم فقط میخوام بهترین گزینه ممکن رو براش بگیرم