ارتباط روایح با اعصاب انسان

رایحه درمانی با درگیر کردن عصب واگِ سیستم عصبی خودمختار، شما را آرام می­کند. اما برخی از اولین خاطرات دوران کودکی شما بر اساس رایحه چیست؟ مارسل پروست در کتاب «به یاد چیزهای گذشته» توانایی بوی متمایز را توصیف می­کند تا موجی از خاطرات دوران کودکی را که مدت­ها فراموش شده بود، به گونه‌ای که گویی دیروز بوده است، توصیف می­کند. طبق روایت این کتاب وقتی قهرمان داستان، چارلز سوان، یک کلوچه مادلین را در یک فنجان چای فرو می‌کند، فلاش‌بک‌های زنده‌ای به دوران جوانی‌اش دارد. آخرین تحقیقات در مورد رایحه درمانی مجدداً تأیید می­کند که می‌توانید بوهای خاصی را رمزگذاری کنید تا پاسخ­های خودکار خاصی را در سیستم عصبی خود ایجاد کنید که اضطراب را کاهش می­دهد و خُلق و خوی شما را به روش "پروستی" بهبود می­بخشد.

مقاله ای که به­ صورت آنلاین در 8 نوامبر 2017 در ژورنال Laryngoscope Investigative Otolaryngology منتشر شده است، قدرت رایحه درمانی برای اضطراب قبل از عمل جراحی برای کادر بیمارستان را بیان می­کند. نویسندگان نکته اصلی این مطالعه را به ­صورت خلاصه شرح می­دهند: «رایحه درمانی، استفاده درمانی از اسانس­های استخراج شده از گیاهان معطر، ممکن است یک روش ساده، کم خطر و مقرون به صرفه برای مدیریت اضطراب قبل از عمل جراحی ارائه دهد. اگرچه فواید آروماتراپی ممکن است کوتاه ­مدت باشد، اما محققان تأثیر کاهش اضطراب رایحه درمانی اسطوخودوس را از نظر آماری معنا­دار می­دانند. محققان دانشگاه معتبر کُرنل تاکید می­کنند که تحقیقات بیشتری برای تایید اثربخشی بالینی رایحه درمانی مورد نیاز است. با این حال، آشوتوش کاکر، نویسنده ­ی ارشد این مطالعه نتیجه گرفت: با توجه به سادگی، ایمنی و مقرون به صرفه بودن رایحه درمانی، ارائه دهندگان مراقبت­های بهداشتی باید استفاده از آن را برای مدیریت اضطراب قبل از عمل جراحی در نظر بگیرند. مطالعات بالینی متعددی روی حیوانات و انسانها وجود دارد که نشان می­دهد رایحه درمانی تاثیر عمیقی بر سیستم عصبی خودمختار (ANS) دارد و می­تواند ناراحتی "ستیز یا گریز" را با فعال کردن اثراتِ آرام بخشِ پاسخِ عصبِ واگِ پاراسمپاتیک در ما کاهش دهد. به طور قابل‌توجه، دَم کشیدن عمیق از هر چیزی با دَم از بینی و سپس بازدَم طولانی از دهان، نوعی تنفس دیافراگمی است که با بیرون ریختن مقداری واگوس (در آلمانی به معنای «ماده واگ») که قلب را کُند می‌کند، ANS شما را آرام می‌کند و میزان اضطراب را کاهش می­دهد.

از دیدگاه تکاملی، بویایی ابتدایی­ ترین حواس ما در بین حواس پنج گانه است. بو اغلب اولین علامت هشدار دهنده خطر یا اینکه شما سالم و سلامت هستید، است. به عنوان مثال، همانطور که بوی شامی که در خانه توسط خانواده­ ی شما آماده می­شود می­تواند در سطح پاراسمپاتیکی که ریشه در زیست شناسی تکاملی ما دارد، احساس راحتی و بدون استرس برای شما ایجاد کند، و سایر بوها نیز می‌توانند واکنش­های ستیز یا گریز را تحریک کنند که به عنوان بخشی از غرایز (حافظه ­ی ژنتیکی) بقای ما به عنوان یک مثال مبتنی بر ترس، بوی بنزین ماشین به دلیل تحریک پاسخ ­های PTSD در تجربه ی تلخ حوادت تصادفات رانندگی که این بو را در تصادف زمان حادثه مرتبط می­کنند، بدنام هستند چراکه یادآور تجربه ­ی تلخ و عم انگیز می­باشند.

در سال 2002، مطالعه‌ای با عنوان «واکنش‌های سیستم عصبی خودکار به بوها: نقش لذت و برانگیختگی»، ارتباطی بین درجه‌بندی بو (شدت، برانگیختگی، خوشایند و آشنایی) و فعال‌سازی SNS تحریک‌کننده و عصب واگ مهارکننده در سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) مبتنی بر عملکرد سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) بررسی شد. این پاسخ‌ها به ترجیحات شخصی و خوشایند مرتبط با محرک‌های بویایی خاص وابسته بودند که به آنها «هدونیک بو» می‌گویند.

آروماتراپی از طریق لنز روان‌فیزیولوژی به تعدیل حالت بهینه ­ی برانگیختگی و ظرفیت عاطفی مثبت همراه با ترکیبی عالی از آدرنالین و استیل کولین کمک می‌کند. این ترکیب همچنین نقطه ی عطف شیرین بین "خستگی و اضطراب" را منعکس می­کند که حالت "جریان" و یا فوق سیالی (بالاترین سطح جریان) را تسهیل می­سازد. بنابراین، رایحه درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا به حالت "حداکثر عملکرد" و برانگیختگی بهینه، دست پیدا کنید. 

(منبع: کتاب زیست روانشناسی عطرها، انتشار ۱۴۰۲)

سپاس از همراهی بزرگواران...